Vi må snakka om vulkanar

 

Vulkanen Fagradalsfjell

Vi besøkte vulkanen på Fagradalsfjell/Geldingadalur i august. Vi var "heldige" det var utbrot då. Den ligg bare ein liten biltur frå Reykjavik. Du køyrer til Grindavik og derifrå til ein parkeringsplass, og så er det ein fottur på halvannan time med gode skor.

Det er skræmande å sjå fjellet opna seg og slengja ut eld og røyk og stein. Lavaen har fylt opp dalane i kring fjellet. Det stod skilta til ein stad som heitte Natthági, eg spurde ein islending kva det tydde, jau, sa han, ein stad der sauene var om natta,

Nå var det bare  ein svær lavasjø. Her ser det ein liten video eg tok då vi var der.

Oska frå Eyjafjellajökull 

De hugsar 2010? Oska frå vulkanen Eyjafjellajökull som sette flya på bakken ein lang periode. Nyordet det året var "askefast". Dette vulkanutbrotet kom ikkje lenge etter finanskrisa på Island, og Island var ikkje så populære i utgangspunktet. Men bileta synte den fantastiske  islandske naturen, og dette førte etterkvart til stor vekst i turismen.  Etter at oska hadde lagt seg sjølvsagt..

Men vulkanen Fagradalsfjall

er liten og vakker - litill og fallegur - og har ikkje gjort så mykje gale endå bortsett frå å øydeleggja nokre beitemarker. Det kjem korkje mengder av oske

Dagens avis

eller giftig gass. Han har hatt utbrot lenge, det begynte i mars, han kviler inni mellom og så er det på'an igjen. Men det er stadig jordskjelv i området, seier Morgunblaðið, så det er sjanse for at det kan koma utbrot ein stad i nærleiken av den i Fagradalsfjall, vi får verkeleg håpa den er like liten og vakker.

Utbrotet i 1783-84

Laki-kratera sørvest på Island, hadde eit øydeleggjande utbrot i mai 1783, utbrotet varte i  to år. Det blei slynga ut mengder av giftig fluorgass, oske og lava. Folk blei sjuke og mange døydde av dei giftige gassane. Gassane drap også store delar av saue- og husdyrbestanden og samstundes dekka lavaen beitemarker og dyrka mark. Oskeskyene vart liggjande og skugga for sola slik at det blei uår. Dette førte til omfattande hungersnaud på Island. Ein reknar med at over ein femdel av folk i landet døydde av svolt eller sjukdom etter utbrotet.

Lakikratera i dag ( bilete frå Creative Commons)

Danmark var koloniherre, og såg verkeleg på Island som ein koloni, og  det var lite hjelp å få. Etter katastrofen kom det forslag om å flytta arbeidsføre islendingar til andre delar av kongeriket. Bergsveinn Birgisson har skrive om dette i boka: Reisen til livsvannet, les gjerne den.

 Resten av Europa, også Nord-Amerika,  merka oskeskya. Ein kvelande varm sommar vart fylgt av ein forferdeleg kald vinter. Det blei uår og matmangel i Europa i fleire år. Mange historikarar meiner dette er ein av årsakene til den franske revolusjonen.

Vi kimser ikkje av vulkanar.

Lavamonster

Trur de på lavamonster forresten? Ungane gjorde det då dei var små. Eg tok bilete av nokre her, litt samanklemte då. De ser dei?