Syttande mai - tankar i kring ubehagelege nasjonalsongar

På veg til Krýsuvik

Når vi er ferdige med 17. mai,  gnagsåra er grodd hos dei som IKKJE hadde gått inn bunadskoa sine, ungane er utsovne og tilbake i vanleg modus,  ketsjup og sennep på skjorta er noko drit, men gjekk bort med sitronsåpe, og er det eigentleg (evig spørsmål dette..) lurt med champagne/cava/prosecco til frukost?

Då vil eg gjerne ha dykk med på litt refleksjonar om nasjonalsongar.

Om å syngja nasjonalsongen

Tønnes og eg 17.mai 2022, det bles.

Eg er jysla glad i å syngja. Eg blir skikkeleg oppstemt, yr og munter av det, saknar sjølvsagt koret mitt Bislet-Bækkens (u)Blandede, her eg sit på øya, men allsong er også stor stas.

Det har vore 17. mai, som de heilt sikkert la merke til. 17. mai er ofte spesielt gildt i utlandet og eg har hatt gleda av å oppleva det fleire gonger,  dette er 

tredje landet mitt og sjuande 17.maien ute. 

Du får mykje meir merksemd for bunaden, det er endå gildare  å ropa hurra og folk er i skikkeleg feststemning, utan for mykje alkohol slik vi kan oppleva det heime.

Men nasjonalsong: Vår "Ja vi elsker" går frå låg H til høg E tre tonar meir enn ein oktav - to oppe og ein nede, og vi slit... 

Sjølv er eg ein av dei irriterande som held tonen på " den saganatt som senker" der de andre går ned ein oktav.

Her er det Kopavág skulekorps som spelar, dei var skikkeleg gode, sambatakter i toget og greier.

Eg vil hevda at dei som komponerer nasjonalsongar, gjerne kan ta meir omsyn til korleis vi syng. Nasjonalsongar skal skapa glede og samhald, ikkje prestasjonsangst. Altså laga litt meir behagelege nasjonalsongar,  dette er ei oppfordring til dykk, nasjonalsongkomponistar, ta det til dykk!

Lofsöngur Ó, Guð vors lands!

Dette er ein kopi av ein
drakt frå 1700-talet.
Ho her hadde laga alt
sjølv, til og med stølane
framme på beltet.

 - er den islandske nasjonalsongen. Den startar veldig djupt nede,  låg G,  og svingar seg så opp til høg E, (der vi er på "saganatta" hugsar de?)

Her har vi fem tonar i tillegg til oktav, tre under. Her må eg som middels sopran henta tonen djupt nede frå magen i introen.

Islendingar slit, sjølv om skrekkeleg mange islendingar står i kor, og då sikkert er betre enn oss å syngja. Eg snakka med ekte, innfødde islendingar om dette på 17. mai. Det var eit lite kor der, sånn solistkor med damer og menn der mennene tok den låge introen på den islandske nasjonalsongen, og damen svingte seg opp på " eilífðar smáblóm ". Songen er skriven til tusenårsfesten for landnåmet i 1874, og innført som offisiell nasjonalsong ved frigjeringa i 1944.

Melodien er laga av Sveinbjørn Sveinbjørnsson, (1847-1927) han var opprinneleg tenkt bare som lovsong.. Det står til og med på nettstaden "Tonlistarsaga Reikjavikur" at han har for stort tonespenn og er "vandsungid" - vanskeleg å syngja. Sveinbjørn levde store delar av livet sitt i utlandet, i 1922 fekk han stipend frå Island så han kunne flytta heim, likevel døydde han i København fem år etter.

Var han eigentleg forbanna på islendingane? Sat han der med notepapiret og blekkhuset sitt,  gneid seg i hendene, flirte med seg sjølv og tenkte: He , he - her begynner vi på ein låg G... og så kliner vi til med ein høg E litt uti her..

Nokre slepp lettare....

Eg vil påstå at svenskar og danskar har det mykje lettare. Den danske nasjonalsongen held seg nokså pent innanfor oktaven, bortsett frå nestsiste tonen. Sverige er sjølvsagt endå meir forsiktige, her greier dei seg med sju tonar D-C i nasjonalsongen

Eg har hatt gleda av å bli kjent med den grønlandske nå, den er også kjempegrei melodisk. Eg kan jo ikkje grønlandsk, men omsetjinga ser fornuftig ut, for vi må seia noko om teksten

Tekstane

til dei forskjellige nasjonalsongane er jo så ymse. Den franske er jo bloddryppande, men vi held oss i norden nå. Den svenske er grei, bortsett frå andreverset " Jag vet att du är och du blir vad du var" i beste fall innlysande, elles temmeleg kryptisk. 

Fossen Glymur

Den danske er koseleg, du bør vita  kven Freja var, vi snakkar ikkje Kvikk Lunsj her. Elles er det nokre harniskklædte kæmper der i andre verset, men dei kviler seg bare.

 Den norske har denne "saganatt som senker, senker drømme på vår jord" som er temmeleg  ullen, men resten av teksten er vel grei? Mødre som gret, fedre som kjemper og så slår vi leir?

Når vi nå kjem til den islandske seier mi islendske kjelde at den er det ingen som forstår. Her må du til med djupe tekstanalysar. Det er ein småblom med titrande tår som tilber sin gud og døyr som avslutter første verset. Kan ein byggja ein nasjon på slikt ?

 Fleire islendingar meiner bestemt at nokon burde skriva ein ny nasjonalsong til dei.

 Teksten i ein nasjonalsong kan gjerne vera litt nasjonalromantisk, meiner eg. Her på Island  bør ein vel ta med litt sauer og fiske og slikt, og så kjøre på med brear, fjell, fossar og elver, for ikkje å seia vulkanar. Her er det då nok å ta av.

Også ein litt grei melodi, så er vi der.

Kom mai, men ikkje blås meg avgarde då

Gönguferd i Mosfellsbær

Mai er ikkje alltid skjønn og mild. Ni meter pr sekund høyrest kanskje ikkje så mykje ut, men når alle ni kjem rett i mot deg og det ikkje er meir enn fem grader frå før, då tykkjer eg det er kaldt. Men det er sol, den offisielle sommardagen har vore, trea sprett av alle krefter og islendingar går i shorts. Eg dreiv og tøffa meg i dag, ut å kjøpa fisk, ikkje vera kuldaskræfa, ikkje lue, eller vottar eller stillongs,  er jærbu for søren, oppvaksen i stiv motvind .... guri malla så surt det var!

Grand Prix og kommuneval

Pusekattane er ute, det er snart kommuneval og Grand Prix ( same dagen) og 17. mai i neste veke. 

Grand Prix og kommuneval på same dagen (14. mai) er slett ikkje greitt. Islendingar tykkjest vera hysterisk opptekne av Grand Prix, og det kan tenkjast at kommunevalet kjem litt i bakgrunnen. Den islandske songen er fin tykkjer vi, og vi vurderer å gå ein stad med storskjerm for å føla på stemninga. På den andre sida veit eg ikkje om eg orker tjue grangprilåtar slik etter kvarandre.

Meiningsmålinga før kommunevalet er prega av skandalen med sal av bankaksjer der finansministeren var sentral. Det ser ut til at partia som sit i regjering går sterkt tilbake i lokalvala. Så spørst det om folk hugsar dette når dei skal stemma i alltingsvalet om nokre år. Det er fast demonstrasjon i by'n kvar laurdag for å halda minnet om dette levande.

 Løvetann

        - for språkinteresserte ( andre kan hoppa over): Den fine, gule løvetannplanta heitte før i tida  dent de lion på fransk, altså tanna til løva, same namnet som vi har. Kanskje formen på blada liknar på  tenner?  Dette blei til dandelion på engelsk, engelsk har svært mange lånord frå fransk, mange fleire enn du trur. Men  franskmennene kallar helst blomen for pissenlit nå, og dette tyder akkurat det de trur, nemleg piss i  senga. Dette viser til at planten virker vanndrivande og han vert brukt i urtemedisin.

Unge løvetannblad kan brukast i salat som ruccola, tørka vert det brukt som vanndrivande te, rota er også virksom, du kan laga vin av blomen, og finna ut om folk liker smør ved å halda blomen under haka på dei. Sjølv om det er eit forbaska ugras er det svært viktig for bier og humler om våren, så vi bør venta med å luka til dei blomstrar av.  

 På islandsk heiter løvetann túnfífill, for sjølvsagt måtte dei finna på noko anna. Eg oppsøkte Ivar Aasen Norsk Ordbog, for det bør ein alltid gjera om ein lurer på ord, og han seier at fivel mellom anna kan tyda løvetann, helst i avblomstra form. Heia Ivar! 

Bunadssko 

Vi har fått nye bunadssko, mannen og eg. Dei  er stive og fine, og eg har vore på tur med dei fleire gonger for at vi skal gå oss inn saman. Vil helst unngå for mange gnagsår på 17. mai. Dei har til og med vore med på konsert i Harpa med kjærleikssongar, gripande og vakkert.

Sel

Selane held seg gjerne langs land i desse tider. Ved munninga av elvene koser dei seg gjerne i sola. Dei er forvitne og liker å følgje med på kva som skjer på land, vert det sagt. Eg var på tur for å sjå sel i Leirvogur ved Mosfellsbær, der går tre elver ut i fjorden, og selane har det finfint der. Men selen er som nordlyset, han kjem når han vil, og han ville heilt klart ikkje då vi var på tur. Men det er vakkert der, fin tur, sjølv utan sel,

Leirvogur - utsikt mot Esja frå Mosfellsbær